De watermolen

De Ruisbroekmolen is een bovenslag watermolen gelegen aan de Molendaalbeek in Bierbeek. De eerste molen dateert van het magische jaar 1234. Het huidige molengebouw werd gebouwd in 1740 en was actief tot 1972, het jaar waarin het waterrad zwaar beschadigd werd door een storm.

Op dit ogenblik wordt het gebouw grestaureerd. Het is de bedoeling om de molen terug maalvaardig te maken.


Geschiedenis van de molen

Het begon allemaal heel, heel, heel lang geleden... Al in de 13de eeuw stond op deze eigenste plaats een watermolen. Waarschijnlijk gaven de Heren van Bierbeek de opdracht voor de bouw. Ze lieten een aftakking van de Molendaalbeek graven waarop de houten onderslagmolen werd gebouwd. Er werd eveneens een spaarvijver aangelegd. De vijver en de muur aan het waterrad dateren nog uit deze periode. 

In het magische jaar 1234 verkocht de Heer van Bierbeek de site aan de abdij van Saint-Nicaise in Reims (Frankrijk). Die schonken in 1561 de molen samen met de Sint-Hilarius kerk van Bierbeek aan faculteit Godsgeleerdheid van de Universiteit van Leuven. De faculteit had de inkomsten nodig in haar strijd tegen ketterij. Een brand in 1740 vernielde de molen, waarna de huidige molen met molenaarswoning werd opgebouwd in traditionele bak- en zandsteen.

De watermolen lag bij lange droogte soms meerdere weken stil. Om dit op te vangen, besliste de molenaarhuurder een windmolen te bouwen in het gehucht Meren. Dit was niet naar de zin van de universiteit. Zij zagen hun inkomsten dalen. 1793 kocht de molenaar de molen over. 

Omstreeks 1884 moderniseerde de molen. De molenaar installeerde een volledig nieuw mechanisme met ijzeren bovenslagrad. Hierdoor steeg het rendement. In 1910 kwam er een bijbouw voor een dieselmotor en werd het maalmechanisme aangepast. Bij gebrek aan water, kon de molen op deze motor draaien.

Het jaar erna bouwde de molenaar een tweede bijbouw dat dienst deed als stal. De muren van de watermolen werden gewit, de raam- en deuromlijstingen in okergeel. Later zorgde een elektromotor voor de aandrijving. Die is nog aanwezig.

In 1950 kocht de laatste molenaar de watermolen. Hij stopte in 1972 nadat een zware storm het waterrad had vernield. Op 18 februari 1994 werd de molen met woning beschermd als monument en samen met de omgeving als stadsgezicht. In 2017 startte de restauratie om de molen terug maalvaardig te maken.